W najkrótszą noc w roku, kiedy słońce najdłużej gości na niebie, cała przyroda tętni życiem, a granica między światem rzeczywistym a magicznym staje się niewyraźna. To właśnie wtedy, z 23 na 24 czerwca, obchodzona jest Sobótka, znana również jako Noc Kupały lub Noc Świętojańska. Na Kaszubach, gdzie tradycja jest głęboko zakorzeniona, ten pogański obrzęd, który z czasem wchłonął chrześcijańskie elementy, wciąż jest żywy i celebrowany z wielką pompą. To noc pełna tajemnic, miłości, ognia i wody, która integruje lokalną społeczność i przyciąga turystów z całej Polski.
Kupała – Święto Słońca i Płodności
Zanim chrześcijaństwo dotarło na ziemie słowiańskie, Noc Kupały była jednym z najważniejszych świąt pogańskiego kalendarza. Było to święto słońca, płodności i życia, które celebrowano w najkrótszą noc w roku, tuż przed letnim przesileniem. Uczestnicy obrzędów oddawali cześć żywiołom – ogniu i wodzie, które miały oczyszczającą moc. Ludzie wierzyli, że w tę noc, rośliny i zioła mają magiczną moc, a młode pary, które przeskoczą przez ognisko, będą miały szczęśliwą przyszłość.
Z nadejściem chrześcijaństwa, wiele pogańskich zwyczajów zostało wchłoniętych przez nowe wierzenia i zaadoptowanych do obrzędów Nocy Świętojańskiej, która upamiętnia narodziny Jana Chrzciciela. Na Kaszubach, ten proces synkretyzmu jest szczególnie widoczny, a sobótkowe zwyczaje łączą w sobie elementy dawnych wierzeń z nową, chrześcijańską symboliką.
Wianki, Ogniska i Poszukiwanie Kwiatu Paproci
Głównym elementem sobótkowych obrzędów jest puszczanie wianków na wodę. Młode dziewczęta, ubrane w tradycyjne stroje, plotą wianki z ziół i kwiatów, a po zmroku puszczają je na jeziora i rzeki. Wianek, który zostanie wyłowiony przez kawalera, był symbolem miłości i zwiastunem szczęśliwego zamążpójścia. Z kolei wianek, który zatonie, był symbolem nieszczęścia i samotności. Ten piękny obrzęd, pełen romantyzmu i nadziei, jest wciąż żywy i praktykowany w wielu miejscowościach na Kaszubach.
Innym, równie ważnym zwyczajem, jest palenie ognisk sobótkowych. Ognisko, symbol słońca i oczyszczenia, było centralnym punktem obrzędów. Ludzie skakali przez ogień, co miało ich chronić przed chorobami i złymi duchami. Wokół ognisk tańczono, śpiewano i bawiono się do białego rana. Dziś, sobótkowe ogniska palone są na brzegach jezior, a ich blask odbija się w wodzie, tworząc magiczną aurę.
Najbardziej tajemniczym i mistycznym elementem obrzędów jest szukanie kwiatu paproci. Według legendy, kwiat paproci zakwita tylko raz w roku, właśnie w Noc Kupały, a ten, kto go znajdzie, zyska bogactwo, mądrość i szczęście. Poszukiwanie kwiatu paproci, choć mało prawdopodobne, jest symbolem wiary w cuda i nadziei na lepszą przyszłość.
Miejsca, Gdzie Magia Ożywa
Imprezy sobótkowe na Kaszubach odbywają się w wielu miejscach, a każde z nich ma swój unikalny charakter. Jednym z najbardziej znanych miejsc jest Jezioro Raduńskie Górne, gdzie co roku organizowane są huczne festyny. Na jego brzegach, w okolicach Chmielna i Ostrzyc, można wziąć udział w tradycyjnym puszczaniu wianków, zobaczyć pokazy dawnych tańców i posłuchać ludowej muzyki.
Innymi miejscami, gdzie Sobótka jest szczególnie celebrowana, są wsie położone nad Jeziorem Wdzydzkim czy w okolicach rzeki Słupi. W tych miejscach, obrzędy są bardziej kameralne, co pozwala na głębsze przeżycie magii tej nocy.
Sobótka na Kaszubach to coś więcej niż tylko festyn. To żywe świadectwo tradycji, która przetrwała wieki i wciąż integruje lokalną społeczność. To noc, w której ludzie, bez względu na wiek, łączą się w zabawie, pieśni i tańcu, a magia dawnych wierzeń wciąż unosi się w powietrzu.
